Cyberloafing: İş yerinde “görünmez” kaçamakların dijital sanatı

Evet, itiraf edelim…

Toplantıya başlamadan önce “sadece bir dakika” Instagram’a bakmak çoğu zaman bir dakika olmaz. LinkedIn’de paylaşım beğenmek “profesyonel networking” adı altında kendini meşrulaştırır. YouTube’da masum bir eğitim videosu ararken kendimizi kedilerin lazer ışığı kovalamaca derinliklerinde bulduğumuz da olur.

Ve sonra…

“Ben az önce ne yaptım?”

Tebrikler! Bu modern çalışma hayatının en yaygın “gizli hobilerinden” biri olan Cyberloafing, yani dijital oyalama ile tanıştığınız an.

Cyberloafing nedir?

En basit haliyle:

📱 İş saatlerinde iş dışı dijital aktivitelerle oyalanma hali.

Mail beklerken Instagram’a göz atmak…

Excel dosyası açıp arkada Amazon’da fiyat karşılaştırması yapmak…

Toplantı sırasında kamera kapalıyken Netflix’e bir “göz ucuyla” bakmak…

Hepsi cyberloafing davranışına giriyor.

Ama işin ilginci şu:

Bu davranış sadece “tembellik” değil; çoğu zaman stres boşaltma, mikro mola ya da zihinsel reset olarak da çalışıyor.

Peki neden bu kadar yaygın?

Çünkü modern çalışma hayatı:

• Ekran bağımlılığı ile sınırlarımızı silikleştirdi,

• Çevrimiçi olma baskısı yarattı,

• Sürekli dikkat bölünmesi ortamı yarattı.

Dahası:
Bilgisayar başında “yapıyor gibi görünmek” eskiye göre çok daha kolay. Bir Excel tablosu açıkken arka sekmede sosyal medyaya bakmak neredeyse kültürel bir refleks oldu.

Cyberloafing bizi nasıl etkiliyor?

İyi haber:
🔹 Kısa mikro molalar zihni toparlatabilir.
🔹 Motivasyonu anlık olarak artırabilir.
🔹 Yaratıcılığı tetikleyebilir.

Kötü haber:
🔸 Sürekli cyberloafing derin çalışmayı baltalar.
🔸 Zaman algısını çarpıtır.
🔸 Verimliliği fark edilmeden düşürür.
🔸 Gün sonu “Bugün çok çalıştım ama hiçbir şey yapmadım” hissi yaratır.

Modern çalışanı en iyi özetleyen duygu:
Yoruluyorum ama neden yorulduğumu bilmiyorum.

Bizi Cyberloafing’e iten ufak ama güçlü tetikleyiciler

• “Bildirim geldi, bakmasam olmaz.”

• “Sadece bir dakika.”

• “Beynim durdu, hızlıca bir şey bakayım.”

• “Bu işleri zaten 10 dakikada hallederim.”

• “MS Teams kapalı, fırsat bu fırsat.”

Hepsi tanıdık, değil mi?

Peki ne yapacağız? Yasaklamak mı? Asla!

Cyberloafing’i sıfırlamak gerçek dışı.
Daha mantıklı olan: Yönetilebilir seviyeye çekmek.

İşe yarayan ufak hack’ler:

🔸 50 dakika çalışma – 10 dakika özgür dijital mola
🔸 Sosyal medya uygulamalarına çalışma saati filtresi
🔸 “Sadece iş sekmesi” çalışma alanları
🔸 “Derin iş” zaman blokları
🔸 Bildirimleri minimalize etmek
🔸 Kendinle mini bir anlaşma: “İzleyeceğim ama bilinçli izliyorum.”

Cyberloafing bir suç değil;
kontrolsüz olduğunda sinsi bir verimlilik hırsızına dönüşüyor.

Sonuç: Hepimiz yapıyoruz, çünkü hepimiz insanız

Dijital dünya bir orman; dikkatimiz ise sürekli bir hayvan avı gibi her yöne koşuyor. Cyberloafing bunu durdurmuyor, sadece anlık kaçışlar sunuyor.

Ama bu kaçışların ne zaman, ne kadar ve neden olduğunun farkına vardığımızda kontrol tekrar bize geçiyor.

Ve unutma:
Bu blog yazısını okurken bile aslında bir tür cyberloafing yapıyor olabilirsin.
Ama bu oldukça verimli bir cyberloafing. 😉✨

Cassandra sendromu: Kimse sizi dinlemiyor gibi hissettiğiniz o anlara bilimsel bir açıklama

Hadi dürüst olalım…

Hayatınızda en az bir kez “Ben size söylemiştim!” demişsinizdir.

Ama tabii ki iş işten geçtikten sonra.

İşte tam o anda mitoloji sessizce kulağınıza fısıldar:

“Hoş geldin Cassandra sendromu…”

Peki nedir bu gizemli kavram ve neden modern çalışma hayatında bu kadar yaygın?

Hazırsanız hem biraz güleceğiz, hem biraz düşündüreceğiz, hem de “Aaa, bu benmiş!” diyeceksiniz.

🧿 Cassandra kimdi, neden bu kadar dram yaşıyordu?

Antik Yunan mitolojisinde Cassandra geleceği görme yeteneği olan bir kehanet ustasıydı.

Sorun şu ki: Kimse ona inanmıyordu.

Evet, tıpkı bir toplantıda ısrarla riskleri anlatıp kimsenin sizi dinlemediği o an gibi.

Ya da uyardığınız bir şeyin tam da dediğiniz gibi patlaması…

Cassandra’nın laneti buydu:

Doğruyu söylüyordu ama kimse ciddiye almıyordu.

Şimdi kendinize sorun…

“Benim de zaman zaman böyle hissettiğim olmuyor mu?”

🎯 Modern çağda Cassandra sendromu ne demek?

Bugünün dünyasında Cassandra sendromu
🔹 Tehlikeyi, riski, problemi erken fark edip
🔹 Defalarca uyarmanıza rağmen
🔹 Kimsenin sizi kaale almaması
durumunu ifade ediyor.

Kısacası:
Haklı çıkmanın ironik şekilde hiç de mutlu hissettirmediği sendrom.

Özellikle iş dünyasında nasıl karşımıza çıkıyor?

💼 İş hayatının sessiz kahramanları: “Görmüştüm ama dinlemediniz…”

Cassandra sendromu sıkça şu alanlarda ortaya çıkar:

✔️ Proje yönetiminde

“Bu timeline gerçekçi değil” dersiniz.
Sonra deadline yaklaşır…
Ve herkes mucize bekler.

✔️ İK ve organizasyonel değişimlerde

“Bu ekip bu tempoda tükenir” dersiniz.
Tükenirler.

✔️ Müşteri ilişkilerinde

“Müşteri bu koşullarda kayar” dersiniz.
Kayar.

✔️ Teknik ekiplerde

“Bu sistem güncellenmezse çöker” dersiniz.
Çöker.

Ve tabii sonunda size dönerler:
“Keşke daha önce söyleseydin…”

🙂🙂🙂
(Söylediniz. Kayda alınmadı.)

🧠 Peki neden insanlar böyle?

Bilimsel açıklamalar var;

• Onaylama eğilimi: Sadece duymak istedikleri bilgiyi duyuyorlar.

• Aşırı iyimserlik yanılgısı: “Bize bir şey olmaz.”

• Statüko etkisi: Değişmek yerine görmezden gelmek daha kolay.

• Karar verici egosu: “Biz yıllardır böyle yapıyoruz.”

Sonuç?
Cassandra haklı çıkmaya devam eder.

🌈 Bu sendromu yaşayanlara mini rehber

✔️ Bukalemun gibi anlatım şeklinizi değiştirin

Herkes aynı tarz iletişime tepki vermez.

✔️ Veriyi yanınıza alın

Rakamlar, grafikler, örnekler “duvarları yumuşatır.”

✔️ Müttefikler bulun

Bir kişinin sesi kolay susturulur; bir grubunki zor.

✔️ “Ben söyledim” demeyin

Söylemek yerine kanıtlayın, gösterin, senaryolaştırın.

🪄 Sonuç: Belki de siz bir Cassandra’sınız…

Ve bu kötü bir şey değil!
Erken görmek, büyük resmi anlamak, riskleri sezmek büyük bir beceri.

Ama unutmayın:
Gördüğünüzü anlatma biçiminizi değiştirmek bazen gerçeğin kendisinden daha kritik olabilir.

Kısacası:
Cassandra sendromu dramatik görünse de,
doğru yönetildiğinde sizi “diğerlerinden daha farkındalıklı” bir profesyonel yapar.

Ve kim bilir…
Belki de bir gün biri çıkıp şunu der:
“İyi ki seni dinlemişiz.”

Kuantum bilişimle işe alımın evrimi

“Kuantum bilişim” (quantum computing) işe alım süreçlerinde şimdilik henüz doğrudan yaygınlaşmış bir teknoloji olmasa da önümüzdeki 10–15 yıl içinde işe alımın doğasını kökten dönüştürecek potansiyele sahip. Bu yazımda bu evrimin nasıl gerçekleşebileceğini adım adım açıklıyorum 👇

🚀 1️⃣ Veri işleme gücü: İnsandan hızlı, insan gibi değil

Kuantum bilgisayarlar klasik bilgisayarların aksine aynı anda çok sayıda olasılığı işleyebildikleri için devasa işe alım veri setlerini saniyeler içinde analiz edebilir.

Bu sayede:

• Milyonlarca adayın özgeçmişi, davranışsal verisi, çevrimiçi portföyü tek bir anda değerlendirilebilir.

• Yapay zekanın karar kalitesi yükselir; daha az yüzeysel “anahtar kelime” filtrelemesi yapılır.

• İnsan kaynaklarında önyargı azaltımı için derin modeller kurulabilir (örn. bilinçdışı bias’ların matematiksel izleri).

🧬 2️⃣ Tahmine dayalı analitik: Kim, nerede parlayacak?

Kuantum bilişim karmaşık olasılık modellerini klasik algoritmalardan çok daha doğru kurabilir.
Bu da şu anlama gelir:

• Adayların potansiyeli yalnızca geçmiş performansla değil, “gelecekteki olası senaryolarda” nasıl davranacağıyla tahmin edilebilir.

• “Doğru kişi, doğru iş, doğru zaman” eşleşmesi gerçeğe yaklaşır.

• Kariyer gelişimi simülasyonları oluşturulabilir - yani işe alım yalnızca bir “seçim” değil, bir “olasılık yönetimi” haline gelir.

🤝 3️⃣ Kuantum etik: Kararların şeffaflığı ve sorumluluğu

Böylesine güçlü sistemler beraberinde ciddi etik sorular getirir:

• Kuantum hesaplamayla alınan işe alım kararları nasıl açıklanacak?

• Veri gizliliği, aday mahremiyeti nasıl korunacak?

• “İnsanın insana dokunuşu” nasıl sürdürülecek?

Bu sorular geleceğin İK’sında etik uzmanlık ve “kuantum okuryazarlığı” gerektiren yeni rollerin doğmasına yol açacak.

🧩 4️⃣ Kuantum + Yapay Zeka = Duygusal zeka mı?

Kuantum algoritmalar belirsizlikle işlem yapabildikleri için duygusal verileri (ton, beden dili, ses, duygu analizi) klasik yapay zekadan daha doğru yorumlama potansiyeline sahip.
Bu da gelecekte daha empatik, bağlamsal farkındalığı yüksek işe alım asistanları demek olabilir.

🌐 5️⃣ İnsan Kaynakları 5.0: Kuantum çağında “insanı” korumak

Kuantum bilişimin işe alımda devrim yaratması insan unsurunu yok etmez - aksine yeniden tanımlar.
Gelecekte işe alım uzmanının rolü:

“Veriyle değil, olasılıkla çalışmak.”
Yani bir adayın sadece ne yaptığını değil, ne olabileceğini anlamak.

🎯 Sonuç:

Kuantum bilişim işe alımı “seçim süreci” olmaktan çıkarıp olasılık yönetimi ve potansiyel keşfi sürecine dönüştürecek.

Ve belki de en önemlisi: işe alım ilk kez gerçekten insan kadar karmaşık düşünebilen sistemler tarafından desteklenecek.

🎯 Andragoji: Yetişkinlerin öğrenme sanatı

Bir düşün:

Çocukken öğrenmek kolaydı.

Bir öğretmen anlatır, sen dinlerdin.

Belki biraz sıkılırdın ama öğrenirdin.

Ama şimdi yetişkin halinle aynı şeyi dene:

Birisi sana “Bu böyle yapılır” desin.

Tepkin büyük ihtimalle şöyle olur:

👉 “Peki neden öyle yapıyorum?”

İşte bu soru andragojinin kalbinde atıyor.

🧠 Andragoji nedir?

Kısaca söylemek gerekirse:

Andragoji yetişkinlerin öğrenme sürecini açıklayan bir yaklaşımdır.

Yani pedagojinin (çocuk eğitimi) yetişkin versiyonu.
Ama aralarında dağlar kadar fark var.

Pedagoji “öğretilen” bir öğrenmedir,
andragoji ise “keşfedilen” bir öğrenmedir.

Çocuk öğrenmek için öğretmene güvenir.
Yetişkin öğrenmek için anlam arar.

💬 Peki yetişkinler nasıl öğrenir?

Ünlü eğitimci Malcolm Knowles yetişkin öğrenmesini 6 temel prensiple açıklamış:

1) 🎯 İçsel motivasyon: Yetişkinler dış baskıdan çok kendi hedefleriyle öğrenir. “Sınav var diye değil, hayatım kolaylaşsın diye öğreniyorum.”

2) 🧩 Deneyim temelli öğrenme: Çocuklar teoriyi öğrenir, yetişkinler pratiği. Bir yetişkinin en büyük öğretmeni: kendi geçmişi.

3) ❓ Anlam arayışı: “Bu bana ne kazandıracak?” sorusu öğrenmenin yakıtıdır.

4) 🕐 Zaman odaklılık: Yetişkin hemen uygulanabilir şeyler ister. “Bir gün işime yarar” değil, “yarın kullanırım.”

5) 👏 Kendini yönlendirme: Yetişkinler neyi, nasıl, ne zaman öğreneceklerine karar vermek ister.

6) 🤝 Katılım: “Bana anlatma, birlikte yapalım” yetişkin öğrenmesinin mottosudur.

☕ Gerçek hayattan bir örnek:

Bir eğitimde “teorik model” anlatıldığında sıkılan ama “gerçek bir örnekle” anlatıldığında gözleri parlayan katılımcılar var ya…

İşte onlar tipik andragojik öğrenenlerdir.

Çünkü yetişkinler bilgiyi değil, bağlamı öğrenir.

🚀 Kurumlar için ne anlama geliyor?

Birçok şirket hala eğitimleri “pedagojik” biçimde tasarlıyor:

Sunum, bilgi aktarımı, test, bitiş…

Ama yetişkin çalışanlar için bu yaklaşım artık işlemiyor.

Çünkü günümüz profesyonelleri öğrenmek değil, dönüşmek istiyor.

O yüzden andragoji geleceğin öğrenme kültürünün de temeli:

🎯 Deneyim odaklı

🎯 Katılımcı

🎯 Kişiselleştirilmiş

🎯 Anlam merkezli

😄 Küçük bir mizahi ara:

Bir çocuk: “Neden?” diye sorar.
Bir yetişkin: “Neye yarayacak?” diye.
Bir andragog: “Bu bilgiyi hemen nasıl kullanabilirim?” diye.

🌱 Sonuç: Öğrenmek yaşla bitmez, yöntemle değişir

Andragoji bize şunu hatırlatır:

“Yetişkinler öğrenmeyi bırakmaz, sadece farklı öğrenir.”

Bir yetişkini öğrenmeye motive etmek için ona yeni bilgi değil,
yeni anlam sunmak gerekir.

O yüzden bir dahaki sefere bir şey öğrenirken sıkılırsan,
kendine şu soruyu sor:
💡 “Bu benim için neden önemli?”

Cevabı bulduğunda öğrenme zaten başlamış demektir.

🧭 Kapanış sorusu:

Senin bugüne kadar öğrendiğin en anlamlı şey neydi - ve kimse sana onu öğretmedi, sen kendin keşfettin?

Yorumlara yaz, çünkü o keşifler… tam da andragojinin özü.

⚡ Biohack: İnsan 2.0 olmaya hazır mısın?

Kahveni içerken “daha az uyuyup daha çok odaklanmanın bir yolu var mı?” diye düşündüğün oldu mu?

Ya da sabahları beynini “resetleyip” daha yaratıcı bir moda geçmeyi istedin mi?

Cevabın evet’se sen çoktan biohacker potansiyeline sahipsin demektir.

🧬 Biohack nedir?

Basitçe söylemek gerekirse:

Biohack insan vücudunu, zihnini ve performansını geliştirmek için bilimi, teknolojiyi ve alışkanlıkları hackleme sanatıdır.

Ama burada “hacklemek” kötü bir şey değil.
Tam tersine - sistemin (yani senin bedeninin ve zihninin) nasıl çalıştığını anlayıp,
onu daha verimli, güçlü ve dayanıklı hale getirmektir.

Kısacası:
💡 Biohacker = İnsan vücudunu upgrade eden yazılımcı.

🧠 Peki insanlar kendilerini nasıl “hackliyor”?

İşte biyohacker dünyasından birkaç çarpıcı örnek:

• 🧊 Soğuk duş hack’i: Bedenini stresle başa çıkmaya alıştırmak ve enerjiyi tavan yaptırmak

• ☕ Bulletproof coffee: Kahveye tereyağı ve MCT yağı ekleyerek daha uzun süre odaklanmak

• ⏰ Intermittent fasting (aralıklı oruç): Biyolojik saati yeniden ayarlayarak zihinsel berraklık kazanmak

• 💤 Sleep hacking: Uyku kalitesini artırmak için mavi ışık filtreleri, melatonin optimizasyonu ve nefes teknikleri

• 🔋 Neurofeedback: Beyin dalgalarını ölçerek daha hızlı öğrenmek ve duygusal dengeyi geliştirmek

Bazıları için bu bir yaşam tarzı.

Bazıları içinse bir tür “insan laboratuvarı” deneyi. 😅

🧩 Biohack’in arkasındaki felsefe

Modern insan teknolojiyle rekabet eder hale geldi.
Biohack hareketi de tam olarak bu noktada doğdu:

“Makineler hızlanıyorsa insan da kendi potansiyelini güncellemeli!”

Ancak burada önemli bir fark var:
Biohack dış dünyayı değil, iç dünyayı optimize etmeye odaklanır.
Yani asıl amaç “daha fazla yapmak” değil, daha akıllıca yaşamaktır.

⚠️ Dikkat: Aşırı hack’lemek yan etki yapabilir

Her hack mucize yaratmaz.
Bazı “biohacker”lar uç noktalara gider:
kendi DNA’sını değiştirmeye çalışanlar, çip taktıranlar, beyin uyarıcı implantlar kullananlar…

Sonuç?
Kimisi süper odaklı hale gelir,
kimisi uykusuzluk, anksiyete ve kimyasal dengesizlikle uğraşır.
Yani biyohack bir oyun değil; dikkatli oynanması gereken bir strateji. 🎮

🚀 Kendi biohack yolculuğuna nasıl başlayabilirsin?

Başlamak için laboratuvara gerek yok!
İşte birkaç kolay (ve güvenli) “biohack”:

1) Uykunu hackle: Aynı saatte yatıp kalk, karanlıkta uyu, ekranları uzaklaştır.

2) Beslenmeni hackle: Şeker yerine protein ve sağlıklı yağlara yönel.

3) Zihnini hackle: Meditasyon, nefes çalışmaları, yürüyüş molaları

4) Zamanını hackle: 25 dakikalık odak blokları (Pomodoro tekniği) dene.

5) Sosyal enerjini hackle: Pozitif insanlarla vakit geçir, toksik döngülerden çık.

Unutma: Küçük değişiklikler büyük dönüşümler yaratabilir.

🌱 Son söz: İnsan yazılımını güncelleme vakti

“Biohack” aslında bir hatırlatma:

Sen karmaşık bir makine değil, mucizevi bir sistemsin.

Kendini “tamir etmeye” değil, “optimize etmeye” odaklan.
Biraz farkındalık, biraz deney, biraz da cesaretle -
her sabah sürüm 2.0 olarak uyanabilirsin.

🧩 Sen hiç kendini hack’lemeyi denedin mi?
Yorumlara yaz - kim bilir, belki senin hack’in başkasına ilham olur. 💬

🎭 Skilled incompetence: Uzman görünümlü yetkinsizlik sanatı

İş yerinde bazı insanlar vardır...

Toplantılarda hep çok şey söyler ama hiçbir şey söylemez.

Sunumları uzun, cümleleri süslüdür ama özünde hiçbir fark yaratmaz.

Yıllardır aynı pozisyonda, aynı konfor alanında, aynı “yetkinlikle” çalışır.

Ve ironik olan şu: bu insanlar genellikle oldukça “becerikli” görünür.

İşte tam bu noktada karşımıza çıkar:

🌀 Skilled incompetence - “Yetkin görünümlü yetersizlik”

💡 Kavramın kökeni

“Skilled incompetence” terimi Amerikalı yönetim bilimci Chris Argyris tarafından ortaya atıldı.
Anlamı basit ama çarpıcı:

İnsanlar zamanla hatalardan kaçınmak için “ustaca” yetersizlikler geliştirirler.

Yani işi öğrenir, sistemi tanır, insan ilişkilerini çözer…
Ama tam da bu “ustalık” yüzünden yeniliğe kapalı, riskten uzak, değişime dirençli hale gelir.
Böylece hatasız ama etkisiz bir profesyonel doğar.

🧩 Skilled incompetence nasıl görünür?

Bu sendrom genellikle şu şekilde karşımıza çıkar:

• Toplantı ustaları: Herkesi konuşturur ama karara varmaz.

• E-mail mimarları: Her e-maili mükemmel yazar ama hiçbir işi sonuçlandırmaz.

• Süreç romantikleri: Yeni fikirleri “önce komitede değerlendirelim” diyerek eritir.

• Kusursuz planlayıcılar: Planlar, planlar… ama harekete geçmez.

Kısacası çok iyi görünürler ama çok az şey değiştirirler.

🎭 Peki neden böyle olur?

Çünkü başarısız görünmekten korkarız.

Denemek yerine “doğru zamanda doğru şeyi söyleme” sanatı geliştiririz.

Hata yapmamayı o kadar içselleştiririz ki öğrenmeyi unuturuz.

Argyris’in ifadesiyle:

“Skilled incompetence öğrenmeyi profesyonelce engellemenin en rafine biçimidir.”

🚀 Çözüm: Cesurca öğrenmek

Bu döngüyü kırmak için “ustaca yetersizlik”ten “öğrenme çevikliğine” geçmemiz gerekiyor.

İşte birkaç ilham verici adım:

1) Hata yapmayı öğrenin. Hata statü kaybı değil; ilerleme yakıtıdır.

2) Sorgulayan olun. “Neden böyle yapıyoruz?” sorusu bazen tüm sistemi değiştirir.

3) Gerçek geri bildirimi arayın. Rahatsız eden yorumlar gelişimin altın madeni gibidir.

4) Mükemmel değil, anlamlı olun. Her şeyi değil, doğru şeyi yapın.

🧠 Son söz:

“Skilled incompetence” bize şunu hatırlatıyor:

“Etkili görünmek etkili olmaktan çok daha kolaydır.”

İş dünyasının geleceği; süslü sunumlarda değil, cesurca öğrenen, gerçek etki yaratan insanlarda şekilleniyor.
Belki de asıl yetkinlik yetersizliğimizi itiraf edecek kadar cesur olabilmekte.

🌱 Sessiz yükselenler: Gürültü yapmadan zirveye tırmananlar

Bazı insanlar kariyer merdivenlerini çıkarken spot ışıklarının altında parlamayı sever. Her başarıyı paylaşır, her ilerlemeyi anlatır, bazen de her fırsatı görünür kılmak için sosyal medyayı sahneye çevirir.

Ama bir de diğerleri vardır...

Sessiz. Dikkat çekmeyen. Ama derinden gelen bir istikrarla yükselen.

İşte onlar sessiz yükselenlerdir.

🔍 Sessiz yükselen kimdir?

Sessiz yükselenler başarıyı sloganlarla değil, sonuçlarla anlatan kişilerdir.

Bağırmadan etkilerler.

Kendilerini değil, işlerini konuştururlar.

Onlar için yükselmek başkalarının gözüne girmekten çok kendilerini bir üst versiyona taşımaktır.

Bu yüzden genellikle ekiplerde “hep orada olan ama fark edilince şaşılan” kişilerdir.

🧭 Sessiz yükselenlerin ortak özellikleri

1) Derin odaklanma: Gürültülü toplantılar yerine net hedeflere odaklanırlar.

2) Düşük ego, yüksek üretkenlik: Takdir değil, katkı peşindedirler.

3) Gözlem gücü: Söylemeden önce dinler, karar vermeden önce analiz ederler.

4) Krizlerde serinkanlılık: Panik yerine plan yaparlar.

5) Sürdürülebilir tempo: Maraton koşarlar, sprint değil.

💡 Peki neden sessiz yükselirler?

Çünkü gösterişten çok gelişim odaklıdırlar.

Yüksek sesin her zaman yüksek etki anlamına gelmediğini bilirler.

Ve belki de en önemlisi - kariyerlerinin merkezine “ben” yerine “değer” kelimesini koyarlar.

⚠️ Ancak bir paradoks var: Görünmezlik tuzağı

Sessiz yükselenlerin en büyük riski gerçekten “görülmemek”.
Başarılarının fark edilmemesi terfi veya fırsatlarda geri planda kalmalarına neden olabilir.
O yüzden sessiz olmak pasif olmak değildir.
Sessiz ama stratejik olmak gerekir.

🎯 Sessiz ama etkili yükseliş için 3 ipucu

1) Görünür olun, gürültülü değil: Başarınızı paylaşırken hikayenizi anlatın, övünmeyin.

2) Mentorluk ilişkileri kurun: Sessizliğinizi anlamlı bağlantılara dönüştürün.

3) Değer yaratın ve paylaşın: Bilginiz, deneyiminiz ve bakış açınızla fark yaratın.

🌿 Son söz:

Sessiz yükselenler bize şunu hatırlatıyor:

“Yüksek sesle konuşmak değil, derin iz bırakmak önemlidir.”

🧠 “Zihinsel abonelik modeli”: Faturayı zihnin ödüyor olabilir mi?

Netflix, Spotify, YouTube Premium, ChatGPT, dijital dergiler, online eğitim platformları…

Hayatımız artık “abonelik”lerle çevrili.

Her ay sessizce karttan çekilen küçük miktarlar toplamda koca bir bütçeye dönüşüyor.

Ama dur bir dakika...

Peki zihninin de abonelikleri olduğunu hiç fark ettin mi?

💳 Zihinsel abonelik nedir?

Zihinsel abonelik modeli kişinin farkında olmadan bazı düşüncelere, inançlara veya duygulara sürekli “otomatik ödeme yapması” anlamına gelir.

Yani;

• Aynı kaygıyı her sabah yeniden aktif etmek

• Aynı öfkeye her toplantıda abone kalmak

• Aynı başarısızlık korkusuna her kararda yenilenmek...

Bunların hepsi aslında zihinsel aboneliktir.

Sadece fark yaratmayan bir plana hala para - pardon - enerji ödüyorsun. 😅

📺 “Free trial” zihni: Başta eğlenceli, sonra bitmeyen taahhüt

Tıpkı dijital platformlarda olduğu gibi birçok düşünce de hayatımıza “free trial” olarak girer.
Birisi bize “şunu yapamazsın” der, biz de bir deneriz.
Bir bakmışız, 20 yıl geçmiş, hala o inanca abonelik devam ediyor.

• “Ben detay insanı değilim.”

• “Yönetici olmak bana göre değil.”

• “Risk alırsam kaybederim.”

Bu cümlelerin her biri zihinsel bir taahhüt sözleşmesi.
Ve ironik biçimde iptal etmek için müşteri hizmetleri yok. 😅

🧾 En sık görülen zihinsel abonelikler

Biraz dürüst olalım.
Hangilerine hala abonesin? 👇

• 🎢 Kaygı premium: “Ya olmazsa?”ları HD kalitede izlemek

• 🔄 Mükemmeliyet plus: “Biraz daha iyi olmalıydı” cümlesini sınırsız tekrarlamak

• 🕵️‍♀️ Karşılaştırma TV: Başkalarının başarılarını kendi eksikliğinle kıyaslamak

• 💤 Erteleme deluxe: “Yarın başlarım” sözünü otomatik yenilemek

Hepsi yüksek zihinsel enerji tüketiyor ama hayata sıfır yenilik katıyor.

🔌 Abonelikten çıkış: “Unsubscribe your mind”

Birçok kişi zihninin artık işine yaramayan düşüncelerini fark etmeden “otomatik yeniliyor.”
Ama güzel haber şu:
Tıpkı dijital aboneliklerde olduğu gibi iptal etmek senin elinde.

İşte birkaç basit adım:

1) 🧭 Fark et: Hangi düşünceler seni ileri taşımıyor?

2)🧹 Temizle: “Bu düşünce artık bana hizmet ediyor mu?” diye sor.

3) 💬 Güncelle: “Ben artık farklı bir hikayeye abone oluyorum.” de.

4) 🚀 Yeni plan başlat: Gelişim, özşefkat ve merak paketleri her zaman aktif!

💡 Son söz: Zihinsel alanını temiz tut

Bir gününü gözden geçir:
Ne kadarını gerçekten sen seçtin, ne kadarını “otomatik ödeme” sürdürüyor?

Belki de zihinsel kartından her ay sessizce çekilen şey…
Paradan çok potansiyelindir.

🎯 Bonus öneri:
Bu hafta bir “zihinsel temizlik günü” planla.
Artık sana hizmet etmeyen bir inancı, korkuyu ya da yargıyı fark et -
ve tıpkı spam bir e-mail gibi “unsubscribe” tuşuna bas. 🧘‍♂️✨

🐴 “One trick pony”: Tek numaralık at olmak

Yetenek sahibi olmak güzel ama hep aynı şovu yapmak sıkıcı!

Hiç fark ettin mi, bazı insanlar hangi konuda konuşulursa konuşulsun hep aynı şeyi anlatırlar?

Kimi her toplantıda aynı başarı hikayesini döndürür, kimi her sunumda aynı anekdotu paylaşır.

Kimi de kariyerinde hep aynı beceriye tutunur: “Ben bu işi çok iyi yaparım!”

Doğrudur… ama başka bir şey yapar mısın? 👀

İşte bu durumda devreye giriyor meşhur kavram:

🎩 “One trick pony” - yani “tek numarası olan at”.

🐎 Peki, “one trick pony” ne demek?

Bu ifade İngilizce'de yalnızca tek bir yeteneği, numarası ya da uzmanlığı olan ama o konuda fazlasıyla takılıp kalmış kişileri tanımlamak için kullanılıyor.

Tarihi de aslında eski sirk kültüründen geliyor.
Eskiden bazı atlar sadece tek bir numarayı (örneğin zıplamak, dans etmek, eğilmek) çok iyi yapardı.
Ama sahne bittiğinde başka hiçbir şey sunamazlardı.

Bugün ofis koridorlarında, toplantı odalarında, hatta LinkedIn gönderilerinde bile…
Bu atlardan bolca var. 😅

💼 İş dünyasında “one trick pony” olmak

Kariyerin başında belli bir beceriye tutunmak oldukça avantajlıdır.

Ama sorun şu:

Dünya değişirken sen hala aynı numarayla sahneye çıkıyorsan, seyirci sıkılmaya başlar.

Bir zamanlar “rapor hazırlama ustası” olmak harikaydı.

Ama şimdi o raporları yapay zeka saniyeler içinde hazırlıyor.

Sen hala “Excel büyücüsü” olduğunu söylüyorsan… belki de büyü artık bozulmuştur. 🧙‍♂️📊

🎭 “One trick pony” sendromunun belirtileri

Kendinde ya da çevrende bu belirtilerden bazılarını fark ediyorsan dikkat:

• Yeni görevlerde hep “bu benim alanım değil” diyorsan

• Öğrenmeye değil, uzmanlığını savunmaya odaklanıyorsan

• Farklı düşüncelerden rahatsız oluyorsan

• Her toplantıda aynı örneği veriyorsan…

Belki de bir “tek numaralık at” olma yolundasındır. 🐴💡

🌱 Çözüm: Çok numara yapmak değil, yeni sahnelere çıkmak

Kimse senden yüz farklı yetenek beklemiyor.
Ama değişen dünyada tek numarana güvenmek de riskli.
Belki artık yeni numaralar değil, yeni sahneler denemenin zamanı gelmiştir:

• Yeni bir beceri öğren: Kodlama, tasarım, hikaye anlatıcılığı fark etmez.

• Farklı roller dene: Proje liderliği, gönüllülük, mentorluk gibi...

• Kendi sınırlarını esnet: “Bilmiyorum” demek gelişimin başladığı noktadır.

Çünkü “multi-trick human” olmak 21. yüzyılın yeni süper gücüdür. ⚡

💬 Son söz

Eğer tek bir numaran varsa onu mükemmelleştir.
Ama unutma: Her sahne aynı gösteriyi istemez.

Kariyer sürekli tekrar değil; sürekli evrimdir. 

🎯 Sana küçük bir meydan okuma:
Bugün işini yaparken “otomatik pilota” geçtiğin bir noktayı fark et.
Ve kendine sor: “Bu numaranın dışında başka ne yapabilirim?”

Cevabı bulduğunda artık sadece bir “one trick pony” değil,
tam anlamıyla bir kariyer akrobatı olacaksın. 🤸‍♀️✨

😶‍🌫️ “Ekran apnesi”: Nefesini tut, bildirim geliyor!

Bilim insanları uzun yıllardır apne deyince uykuda nefesin kesilmesini kastediyordu.

Ama şimdi uyanıkken nefesimizi tutmanın da yeni bir versiyonu var:

📱 Ekran apnesi (screen apnea).

Evet, yanlış duymadınız.

Telefonumuza, maillerimize, mesaj kutumuza veya bir Zoom toplantısına bakarken nefes almayı unutan bir türüz artık. 

💡 Peki, “ekran apnesi” nedir?

Microsoft’un araştırmalarına göre “ekran apnesi” terimi teknoloji kullanımına bağlı olarak farkında olmadan nefesimizi tutma veya yüzeysel nefes alma durumu için kullanılıyor.

Örneğin:

• Bir mailin sonuna kadar kaydırırken omuzlarınızın kasıldığını fark ettiniz mi?

• Ya da biri “görülmede bıraktı” diye sinirlenirken nefesinizin kesildiğini?
  İşte o anlarda vücudunuz dijital modda beklemeye geçiyor.

Kısacası:

“Ekran apnesi” bedensel olarak çevrimdışıyken, zihinsel olarak sonsuza dek çevrimiçi kalma halidir.

😬 Neden oluyor?

Çünkü ekran beynimiz için bir mini stres alanı.

Her bildirim, her e-mail, her “yeni mesaj” sesi beynimize küçük bir “acil durum sinyali” gönderiyor.

Bu da nefesimizi kısa süreliğine durdurmamıza neden oluyor.

Bir anlamda dijital dünyada “hayatta kalma moduna” geçiyoruz.

Fakat ormanda kaplan yok, sadece “reply all” korkusu var. 🫠

📊 Günlük hayattan mikro örnekler

• “Mail geldi” → nefes durur.

• “MS Teams'de sıra bana mı geldi?” → kalp atışı hızlanır.

• “Story’ye kim baktı acaba?” → omuzlar gerilir.

• “Slack’te mention yedim!” → göğüs sıkışır.

Yani aslında nefesimizi değil, farkındalığımızı kaybediyoruz.

🧘‍♀️ Dijital dünyada nefes almanın 5 yolu

1) Mikro mola ver: Her 30 dakikada bir 1 dakikalık nefes molası.

2) Ekran hatırlatıcıları kur: Arka planda “breathe” yazan bir masaüstü notu bırak.

3) Göz kaslarını gevşet: Uzak bir noktaya 20 saniye bak (evet, o mail bekleyebilir).

4) Bildirim orucu tut: Günde 1 saat “uçak modu” detoksu.

5) Bilinçli nefes al: Ekrana bakarken bile derin nefesin sihrini unutma.

Unutma: İnternette her şey hızla güncelleniyor, ama senin oksijenin hala analog. 🌿

💬 Son bir nefeslik soru:

Sen en son ekran karşısında farkında olmadan nefesini ne zaman tuttun?
Belki şimdi bile? 😉

Yorumlara yaz, belki birlikte derin bir nefes alırız. 💨

Son söz:

“Bazen en büyük yenileme tuşu bir nefes almaktır.”